Purpos ha Towlow
Porpos Agan Tavas yu dhe avonsya an usadow ha’n studhyans a’n tavas Kernewek ha pup onen a’n furvyow hengovek a lavar bo a spellyans Kernewek, nep a dhysplegyas yn naturek yn Kernow.
Towlow an gowethas (‘an towlow’) yu:
Omunya gans an bobel dhe avonsya usadow dhe voy ledan a’n tavas Kernewek;
Gul caskergh dhe gafos roweth offysyal rak an tavas ha rak y usya y’n bewnans poblek;
Gul caskergh dhe gafos an myns ewn a vona rak an tavas ha dhe dhysplegya ys-starneth vas dhe ventena an dasserghyans yn usadow;
Scodhya an dysplegyans a dhafar dyllys;
Avonsya an practys gwella yn truscorra an tavas, ow comprehendya usadow rak dyscans ha darbary corpus;
Avonsya an usadow a furvyow hengovek an tavas ha studhya y ystory, y erva, y ramasek, y lavarow tythyak, y fonologyeth ha’y lytherenyeth;
Kesobery gans cowethyansow erel dhe gollenwel chyf-porpos an gowethas ha’y thowlow.
Ran bras negys an gowethas yu gwres yn Kernewek Unyes ha dre lycklod yma brassa ran an ysyly owth usya an form Kernewek ma. Pella, yma’n gowethas ow scodhya an Furf Savonek Scryfys, y Grafow Hengovek ha’y Varyansow ha Kernowek Standard kefrys.
Kernewek Unyes
System lytherennans Kernewek commendyes yn kensa yn 1929 gans Robert Morton Nance an pyth a wrug drehevel Dasvewans an Yeth Kernewek dhe savon noweth gwryansow. Grondyes yu war Gernewek scryvynysy nep a scryfas an gwaryow myrakyl Kernewek gans neb avrewlyster lytherennans ystorek squyrhes.
An Dasformyans Agan Tavas
Agan Tavas a ve grondyes yn 1987 avel cowethas rak kennertha Kernewek cowsys. Nyns o possybyl dos ha bos esel marnas dre alow hag yth esa an galow na profyes saw dhe’n re merkyes avel usyoryon Kernewek frosek ha menough. Yth esa arwedhek res dhe’n re a dheth ha bos esel.
Wosa dewys Kesva an Tavas Kernewek yn mys Gortheren 1987 dhe dhegemeres Kernewek Kemyn, system lytherennans Kernewek nag o kelmys marnas yn lows dhe’n textow ystorek, nyver a dus a dheth ha bos moy ha moy troplys tuchya an forth del o ober an 60 bledhen passyes tewlys adenewan.
Dhe’n Cuntellyans Kemyn Bledhennek 1989 ysyly devedhes a votyas dhe dhasformya an gowethas bys yn restryans eseleth ygor gans an towl dhe scodhya Kernewek Unyes ha furvyow erel Kernewek grondyes yn ta war an textow ystorek. Corf Laghys noweth a ve scryfys hag yth esa galow dhe scodhyoryon Kernewek Unyes attendya cuntellyans ygor yn mys Kevardhu 1989. Avel sewyans an cuntellyans ma eseleth Agan Tavas a encressyas tryflek.
An Oberow Agan Tavas
Yth yu whath agan towl ny hedhyu scodhya Kernewek Unyes, warbarth gans pup eghen a Gernewek a vo fundys fast war spellyans ha war dhrehevyans an tavas ystorek
Yma Agan Tavas ow sconya re a dhesmygyans noweth y’n Kernewek Dasvewys, be va y’n lytherenyeth, yn furvyow gramasek bo yn devysyans dres musur a eryow rak taclow ha tybyansow a’gan dedhyow ny. Mars on ny whensys dhe weles an tavas degemerys hag enorys yn bys an scoloryon, res yw kemeres wyth may fo natur an Kernewek dasvewys mar ogas del yll bos dhe’n tavas tythyak.
Rak collenwel an towl ma Agan Tavas a wra caskergh rak, scodhya hag avonsya studhyans lettrys skentyl, grondys war an dustuny a’n scryvow ystorek, hag yn un wul defnyth a’n studhyans na an gowethas a wra avonsya classys, dafar desky ha gwryans aral. Ny a vyn gul caskergh kefrys rak dysquedhyans kewar a’n tavas Kernewek yn bewnans an bobel.
Aban ve termyn hy dasformyans Agan Tavas hag y ysyly re be bysy yn nyver a wryansow. Yth eson ny ow mentena rol classow usy ow cul defnyth furvyow Kernewek hengovek hag yth eson ny ow kennertha dyscadoryon dhe usya formow grondyes war Gernewek tradycyonal.
Ny a vyn surhe pesyans dyllansow hag asnodhow yn Kernewek Unyes, y’ga mysk gerlyfrow ha lyfrow grammer ha, der an gowethas Spyrys a Gernow, lyenyeth.
Yma Agan Tavas ow restry wharfosow cowethasek abarth ysyly, y’ga mysk, ha dedhyow lowender ha vysytyansow ha penseythennow Kernewek ostyes. Yth eson ny ow tyllo an termyn lyver a gwalyta ughel abarth ysyly, An Gowsva, usy owth apperya pup try po peswar mys.
Presentyans Kernewek Unyes Amendyes
Yn 1995 Dr. Nicholas Williams a dheles yndan Kernewek Dre Lyther “Cornish Today”. Prof. Williams o an kensa scolyk Keltek galwansus dhe studhya Kernewek dasvewys yn town. Ef re wrussa studhyans lun an corf hengovek Kernewek hag yn y lyver ef a wruk comparyans furvyow Kernewek dasvewys an present termyn, hen o Unyes ha Kemyn hag Arnoweth/Dewedhes, erbyn an corf na. Ef a gafas fowtys yn oll anedha mes le yn Unyes es y’n re erel hag ef a brofyas amendyansow dhe Unyes a wruk dhodho moy warrantus hag yn nebes maters esya dhe dhysky.
Tybyans Agan Tavas o bos Unyes Amendyes – KU(a), ogas lowr dhe Unyes mayth o hy lowen lowr rag ysyly a vynsa y usya dhe wul yndella. Moy a brys, martesen, ef a wrug pesya gans an pen-rewl academek da bos an unyk forth dhe dhasvewa yeth, na yl bos dasvewys saw dhyworth hy lyenyeth, yu gul defnyth system lytherennans gans colm cref dhe’n lyenyeth na, ha specyly dhe lytherennans an lyenyeth na yn hy bleynoryeth.
Aban ve an termyn na y whrussyn y scodhya gans dyllansow kekefrys yn Unyes. Yma nyver ysyly Agan Tavas usy ow comprehendya nebes po ken oll an amendyansow aberth yn KU(a) y’ga Hernewek.
An Termyn a dhe
Yma Agan Tavas omres yn tyen dhe’n Furf Scryfys Savonek a Gernewek, unverhes gans pup bagas an yeth yn 2008 rak defnyth yn scolyow ha bewnans an bobel. Yn gwyr, yth en ny kensa bagas an yeth dhe dhyllo lyver cors ragtho; ‘Skeul an Tavas’. Yth eson ny ow kemeres yn lun, may hallen gul defnyth oll an nerth yn muvyans an yeth, res yu cafos furf Kernewek unverhes aberth yn gwythresow strothys ma.
Yn mes an gwythresow ma, res yu alowa furvyow Kernewek moy gwyw. Yma try fylosofy selek tuchya an forth dhe dhasvewa Kernewek ha, del hevel, y fyth an fylosofys ma ow pesya hag ow tynya scodhyans rak termyn hyr dhe dhos. An Furf Scryfys Savonek yu kemysk an fylosofys ma.
Ytho, y fyth Agan Tavas ow pesya yn un studhya an textow Kernewek ystorek ha gul determyansow dhyworth an textow na tuchya an gwella forth rak dysquedhes Kernewek dasvewys.
Agan Tavas a dyp bos Kernewek kevren gonesygeth mur y vry dhe ystory Kernow hag yma termyn alemma rak cref dhodho. Yth eson ny ow colonekhe yn tyblans ysyly noweth dhe omjunnya genen der dyscarga an form omrolya dhyworth an gwyasva ma may hallens kemeres aga ran yn muvyans pygus usy ow myras orth an termyn a dhe.
Kestava gans: Ray Chubb +44 (0)1209-842394 po [email protected] po ken pryntyeugh ha danvonneugh agan form omrolya. Word po PDF